Překladatelská soutěž 2024
Μεταφραστικός διαγωνισμός 2024
Na 9. února připadá Mezinárodní den řeckého jazyka věnovaný památce řeckého národního básníka Dionysia Solomose (8. dubna 1798 – 9. února 1857). ČSNS u příležitosti tohoto svátku vyhlásila překladatelskou soutěž určenou jak neogrecistům, studentům i absolventům, tak širší veřejnosti, tedy všem, kdo se zajímají o řecký jazyk a chtějí prověřit své překladatelské schopnosti.
Překladatelská soutěž 2024 byla věnována VÝROČÍ TURECKÉ INVAZE NA KYPR.
V červenci 2024 uplynulo 50 let od doby, kdy Kyperská národní garda a EOKA B (Národní organizace kyperských bojovníků) s podporou řecké vojenské junty provedly na Kypru převrat, sesadily kyperského prezidenta arcibiskupa Makariose III. a místo něj dosadili Nikose Sampsona, zastánce myšlenky „enosis“, tedy spojení Kypru s Řeckem. Puč poskytl záminku pro tureckou invazi na Kypr (20. července), jejímž důsledkem bylo zabrání oblasti kolem města Kerynia a později téměř 40 % ostrova, včetně města Famagusta (řecky Ammochostos). Ostrov pak byl rozdělen podle nárazníkové zóny OSN, tzv. Zelené linie. V severní části, nezákonně okupované tureckými oddíly, vyhlásila roku 1983 nezávislost tzv. Turecká republika severního Kypru, která však byla uznána pouze Tureckem. Kyperští Řekové, kteří původně tvořili 80 % obyvatelstva této oblasti, museli opustit své domovy, na 3 000 kyperských Řeků během invaze přišlo o život.
ZADÁNÍ SOUTĚŽE:
K překladu byly zadány dva texty, žánrově odlišné, ale tematicky oba zaměřené na kyperské události.
První z nich je svědectví, písemně zachycené vzpomínky na události r. 1974. Jejich autorkou je Rina Katselli (1938‒2021), kyperská Řekyně narozená ve městě Kerynia, která své rodiště v r. 1974 musela opustit. R. Katselli byla nejen spisovatelkou, ale také první ženou v parlamentu Kyperské republiky, kde zastupovala okupované oblasti severní části ostrova (zvolena 1981 a 1985). Svoje vzpomínky vydala poprvé v r. 1975 pod pseudonymem „Žena z Kerynie“. Tématu okupace Kypru se věnovala v řadě svých děl, je autorkou románů, divadelních her i poezie. Dvakrát se stala laureátkou státní ceny za román, její texty byly přeloženy do angličtiny, francouzštiny, španělštiny a ruštiny.
Druhým textem je povídka Giorgose Filippu Pieridise (1904‒1999), vydaná v r. 1978 v rámci sbírky Ο καιρός της δοκιμασίας. G. F. Pieridis pocházel z kyperské vesnice Dali, část života strávil v Egyptě, na Kypr se vrátil r. 1947. V letech 1954‒1971 působil jako ředitel Městské knihovny a galerie ve Famagustě. Je autorem románů i povídek a také nositelem řady literárních cen. Jeho díla byla přeložena do ruštiny, rumunštiny, arabštiny, čínštiny, němčiny, švédštiny a angličtiny.
Texty k překladu: R. Katselli a G. F. Pieridis
Soutěže se zúčastnili čtyři překladatelé. První, dělené místo získaly překlady Persefoni Giannousis (studentka novořečtiny na MU Brno) a Renáty Španové Mokošové (absolventka novořečtiny na MU Brno a studentka translatologie na UK Bratislava).
Hodnotící komise: Kateřina Bočková Loudová, Simone Sumelidu, Nicole Votavová Sumelidisová
Vítězné překlady budou oceněny finanční odměnou. Cena bude předána na oficiálním vyhlášení (pozvánka bude uveřejněna zde).
Za finanční podporu děkujeme honorárnímu konzulovi Řecka v Pardubicích, panu Sotiriosovi Zavalianisovi.
H 9η Φεβρουαρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας αφιερωμένη στη μνήμη του εθνικού ποιητή Διονύσιου Σολωμού (8 Απριλίου 1798 – 9 Φεβρουαρίου 1857). Με την ευκαιρία αυτή η ΤΕΝΣ προκηρύττει μεταφραστικό διαγωνισμό για νεοελληνιστές, φοιτητές και απόφοιτους, καθώς και για το ευρύ κοινό, δηλ. όλους όσοι ενδιαφέρονται για την ελληνική γλώσσα και θέλουν να δοκιμάσουν τις μεταφραστικές τους ικανότητες.
Ο μεταφραστικός διαγωνισμός 2024 ήταν αφιερωμένος στην ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ.
Τον Ιούλιο 2024 συμπληρώνονται 50 χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Αφορμή της εισβολής αποτέλεσε το πραξικόπημα της κυπριακής Εθνικής Φρουράς σε συνεργασία με την οργάνωση ΕΟΚΑ Β΄ και με υποστήριξη της Χούντας των Αθηνών το οποίο ανέτρεψε τον πρόεδρο Αρχιεπίσκοπο Μακάριο με στόχο την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Αρχικά ο τουρκικός στρατός κατέλαβε την περιοχή της Κερύνειας, ενώ αργότερα σχεδόν 40 % του νησιού, συμπεριλαμβανομένης της πόλης Αμμοχώστου. Η Κύπρος διαιρέθηκε σύμφωνα με τη λεγόμενη Πράσινη Γραμμή (Παρεμβαλλόμενη γραμμή του Ο.Η.Ε. στην Κύπρο) και στο βόρειο τμήμα, το οποίο κατείχαν παράνομα τα τουρκικά στρατεύματα, ανακηρύχτηκε η λεγόμενη Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου (1983), που αναγνωρίστηκε μόνο από την Τουρκία. Οι Ελληνοκύπριοι, οι οποίοι αρχικά αποτελούσαν το 80 % του πληθυσμού της περιοχής, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Κατά τη διάρκεια της εισβολής 3 000 Ελληνοκύπριοι έχασαν τη ζωή τους.
ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΡΟΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Οι συμμετέχοντες μετέφρασαν δύο κείμενα, τα οποία ανήκουν σε διαφορετικά λογοτεχνικά είδη θεματικά όμως και τα δύο αναφέρονται στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο.
Το πρώτο κείμενο είναι μαρτυρία, δηλ. αναμνήσεις των γεγονότων του 1974. Η συγγραφέας τους, η Ρήνα Κατσελλή (1938‒2021), πεζογράφος, ποιήτρια, λαογράφος και επίσης πρώτη γυναίκα βουλευτής της Κυπριακής Δημοκρατίας (εκλεγμένη το 1981 και το 1985) δημοσίευσε τα απομνημονεύματά της το 1975 με το ψευδώνυμο "Η γυναίκα της Κερύνειας". Όλη τη ζωή της έγραφε συστηματικά κυρίως για την Κερύνεια, την ιδιαίτερη πατρίδα της, μυθιστορήματα, θεατρικά, λαογραφικές έρευνες, ποίηση κ.α. Βραβεύτηκε τρεις φορές με κρατικό βραβείο μυθιστορήματος, ενώ αρκετά βιβλία της μεταφράστηκαν στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά και ρωσικά.
Το δεύτερο κείμενο είναι διήγημα του Γιώργου Φίλιππου Πιερίδη (1904‒1999), που δημοσιεύτηκε το 1978 ως μέρος της συλλογής Ο καιρός της δοκιμασίας. Ο Γ. Φ. Πιερίδης καταγόταν από το χωριό Δάλι της επαρχίας Λευκωσίας και πέρασε μέρος της ζωής του στην Αίγυπτο, όπου και πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα. Στην Κύπρο διετέλεσε διευθυντής της Δημοτικής Βιβλιοθήκης και Πινακοθήκης Αμμοχώστου από το 1954 έως το 1971. Είναι συγγραφέας μυθιστορημάτων και διηγημάτων, έχει τιμηθεί με λογοτεχνικά βραβεία (π. χ. βραβείο συνολικής προσφοράς στην κυπριακή λογοτεχνία), έργα του μεταφράστηκαν στα ρωσικά, ρουμανικά, αραβικά, κινέζικα, γερμανικά, σουηδικά και αγγλικά.
Kείμενα προς μετάφραση: Ρ. Κατσελλή και Γ. Φ. Πιερίδης
Στον διαγωνισμό έλαβαν μέρος τέσσερις μεταφραστές. Το πρώτο βραβείο κέρδισαν από κοινού οι μεταφράσεις της Περσεφόνης Γιαννούση (φοιτήτρια της νεοελληνικής γλώσσας στο Πανεπιστήμιο Μάσαρυκ στο Μπρνο) και της Renáta Španová Mokošová (απόφοιτος της νεοελληνικής γλώσσας στο Πανεπιστήμιο Μάσαρυκ και φοιτήτρια μεταφρασεολογίας στο Πανεπιστήμιο Κόμενσκυ στην Μπρατισλάβα).
Επιτροπή: Kateřina Bočková Loudová, Simone Sumelidu, Nicole Votavová Sumelidisová
Το βραβείο θα απονεμηθεί στην επίσημη τελετή (η πρόσκληση θα δημοσιευθεί εδώ).
Για τη θέσπιση του χρηματικού βραβείου ευχαριστούμε τον κ. Σωτήριο Ζαβαλιάνη, Επίτιμο Πρόξενο της Ελλάδας στο Πάρντουμπιτσε.