Překladatelská soutěž 2025
Μεταφραστικός διαγωνισμός 2025

Na 9. února připadá Mezinárodní den řeckého jazyka věnovaný památce řeckého národního básníka Dionysia Solomose (8. dubna 1798 – 9. února 1857). ČSNS u příležitosti tohoto svátku vyhlásila překladatelskou soutěž určenou jak neogrecistům, studentům i absolventům, tak širší veřejnosti, tedy všem, kdo se zajímají o řecký jazyk a chtějí prověřit své překladatelské schopnosti.
Překladatelská soutěž 2025 je věnována prozaickému dílu spisovatele, grafika a překladatele KARLA ČÍŽKA (Karolos Tsizek, 1922−2013).

Karel Čížek se narodil v roce 1922 v italské Brescii, kam jeho rodiče, pocházející z Prachatic, odešli za prací.
V roce 1929 se rodina Čížkova natrvalo usadila v Soluni, kde Karel později vystudoval historii, archeologii a italskou filologii. Kromě češtiny, která byla jeho mateřštinou, italštiny a řečtiny, ovládal také francouzštinu a angličtinu. Po celý svůj život působil velmi skromně a nenápadně, přesto však byl od 40. let 20. st. až do své smrti významnou osobností duchovního života Soluně. Patřil do okruhu přátel spisovatele Nikose Gavriilise Pentzikise a básníka Dinose Christianopoulose. V Soluni působil jako grafik, malíř, učitel italštiny, překladatel a na sklonku života také jako básník a prozaik. V letech 1958–1983 byl uměleckým šéfredaktorem časopisu Diagonios a stejnojmenného nakladatelství, kde měl na starosti grafickou úpravu obálek i vnitřní úpravu knih a časopisů. Jeho překladatelská činnost byla rovněž spjata s časopisy Diagonios a Kochlias, ve kterých vydával své překlady především českých a slovenských spisovatelů. V posledních tvůrčích letech začal publikovat vlastní krátké básně a prózy v různých časopisech, přičemž se inspiroval zejména svým životem v Soluni a vývojem v bývalém Československu. Jeho básně vyšly v roce 2005 ve sbírce Στίχοι έρωτα και αγάπης, zatímco jeho povídky byly vydány r. 2013 pod názvem Η λιμνοθάλασσα της Γεωργικής Σχολής και άλλες αφηγήσεις.
Podle článku K. Tsivose.
TEXT K PŘEKLADU:
K překladu byla vybrána část první povídky ze sbírky Laguna Zemědělské školy a jiné příběhy (Η λιμνοθάλασσα της Γεωργικής Σχολής και άλλες αφηγήσεις, str. 9, 35−38, 40−41, 44−45, 46−49). Text naleznetete zde.

Sbírka Laguna Zemědělské školy a jiné příběhy poutavým způsobem vyjadřuje dvojí identitu Karla Čízka. V prvních povídkách se autor prostřednictvím vzpomínek vrací do meziválečné a okupované Soluně svého dětství a mládí – do multietnického, pestrobarevného města plného života. V dalších textech se zaměřuje například na klíčové události, které formovaly moderní české dějiny, jako byla sametová revoluce nebo atentát na Reinharda Heydricha, jeden z nejvýznamnějších evropských odbojových činů proti nacistům. Styl a vypravěčskou techniku Čížkových próz určuje pamět, jak individuální, tak kolektivní. Změny časové roviny, časté asociace a a odbočky z dějové linie vytvářejí fragmentární, plynulé a nesmírně poutavé vyprávění, které spojuje postupy moderní autobiografie, kroniky a eseje.
Instrukce pro překladatele:
Přeložený text vložte do větší obálky, označte "Překladatelská soutěž ČSNS", do obálky vložte také své jméno a emalovou adresu (ideálně do menší, zalepené obálky, která bude otevřena až po vyhodnocení překladů).Vše zašlete na adresu: Ústav klasických studií, FF MU, A. Nováka 1, Brno 602 00.
Termín pro zaslání překladu: do 15. září 2025
Vítězné překlady budou oceněny finanční odměnou.
Případné dotazy můžete psát Nicole Votavové Sumelidu: nicole.votavova@mail.muni.cz

H 9η Φεβρουαρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας αφιερωμένη στη μνήμη του εθνικού ποιητή Διονύσιου Σολωμού (8 Απριλίου 1798 – 9 Φεβρουαρίου 1857). Με την ευκαιρία αυτή η ΤΕΝΣ προκηρύττει μεταφραστικό διαγωνισμό για νεοελληνιστές, φοιτητές και απόφοιτους, καθώς και για το ευρύ κοινό, δηλ. όλους όσοι ενδιαφέρονται για την ελληνική γλώσσα και θέλουν να δοκιμάσουν τις μεταφραστικές τους ικανότητες.
Ο μεταφραστικός διαγωνισμός 2025 αφιερώνεται στον συγγραφέα, γραφίστα και μεταφραστή ΚΑΡΟΛΟ ΤΣΙΖΕΚ (1922−2013).

Ο Κάρολος Τσίζεκ, Τσέχος με καταγωγή από το Πράχατιτσε, γεννήθηκε το 1922 στην Μπρέσια της Ιταλίας, όπου οι γονείς του είχαν μεταναστεύσει για επαγγελματικούς λόγους. Το 1929 η οικογένεια Τσίζεκ εγκαταστάθηκε οριστικά στη Θεσσαλονίκη. Ο ίδιος φοίτησε στο Ιταλικό Σχολείο και στη συνέχεια στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπου πήρε πτυχίο ιστορίας-αρχαιολογίας και κατόπιν ιταλικής φιλολογίας. Εκτός από τα τσεχικά, που ήταν η μητρική του γλώσσα, έμαθε από μικρός ιταλικά, ελληνικά, γαλλικά και αργότερα αγγλικά. Καθ΄ όλη τη διάρκεια του βίου του παρέμεινε ιδιαίτερα συνεσταλμένος και αθόρυβος. Αναδείχτηκε όμως σε μια εμβληματική φυσιογνωμία της πνευματικής ζωής της Θεσσαλονίκης από τα χρόνια της Κατοχής μέχρι το θάνατό του. Εντάχθηκε στον κύκλο της παρέας του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη και του ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου. Στο κοινό της Θεσσαλονίκης θα μείνει γνωστός ως γραφίστας, ζωγράφος, δάσκαλος των ιταλικών, μεταφραστής και προς τη δύση της ζωής του, επίσης ποιητής και πεζογράφος. Από το 1958 έως το 1983 ήταν ο καλλιτεχνικός υπεύθυνος του περιοδικού Διαγώνιος καθώς και του ομώνυμου εκδοτικού οίκου, όπου είχε την επιμέλεια των εξωφύλλων και της εσωτερικής διακόσμησης βιβλίων και περιοδικών. Το μεταφραστικό του έργο συνδέεται επίσης με το Διαγώνιο και τον Κοχλία, όπου παρουσίασε μεταφράσεις κυρίως από Τσέχους και Σλοβάκους ποιητές και λογοτέχνες. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του άρχισε να δημοσιεύει σε διάφορα περιοδικά μικρά ποιήματα καθώς και πεζογραφήματα τα οποία αντλούσαν κυρίως από τη ζωή του στη Θεσσαλονίκη και τις εξελίξεις στην πρώην Τσεχοσλοβακία. Τα μεν ποιήματά του εκδόθηκαν το 2005 στη συλλογή Στίχοι έρωτα και αγάπης, ενώ τα αφηγήματά του εκδόθηκαν το 2013 με τίτλο Η λιμνοθάλασσα της Γεωργικής Σχολής και άλλες αφηγήσεις από τις εκδόσεις Κίχλη.
Από το άρθρο του Κ. Τσίβου.
ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΡΟΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Προς μετάφραση επιλέξαμε αποσπάσματα από το πρώτο διήγημα της συλλογής Η λιμνοθάλασσα της Γεωργικής Σχολής και άλλες αφηγήσεις (σελ. 9, 35−38, 40−41, 44−45, 46−49). Το κείμενο θα βρείτε εδώ.

Η συλλογή Η λιμνοθάλασσα της Γεωργικής Σχολής και άλλες αφηγήσεις με γοητευτικό τρόπο εκφράζει τη διπλή ταυτότητα του Κ. Τσίζεκ. Στα πρώτα διηγήματα ο συγγραφέας μέσω αναμνήσεων επιστρέφει στη μεσοπολεμική και κατοχική Θεσσαλονίκη των παιδικών και νεανικών του χρόνων, μια πόλη πολυεθνοτική, ποικιλόχρωμη, που σφύζει από ζωή. Στα επόμενα αναφέρεται π.χ. στα σημαντικά συμβάντα που διαμόρφωσαν την μοντέρνα τσέχικη ιστορία, όπως η Bελούδινη επανάσταση ή δολοφονία του Ράινχαρτ Χάιντριχ, ένα από τα σημαντικότερα ευρωπαϊκά επιτεύγματα κατά των Ναζί. Η μνήμη στις δύο μορφές της, την ατομική και τη συλλογική, καθορίζει την αφηγηματική τεχνική και το ύφος του βιβλίου. Οι παλινδρομήσεις της, οι αλλεπάλληλοι συνειρμοί και οι συνεχείς παρεκβάσεις δημιουργούν μια θραυσματική, ρευστή, άκρως γοητευτική αφήγηση, που δανείζεται τους τρόπους άλλοτε της νεωτερικής αυτοβιογραφίας, άλλοτε του χρονικού και άλλοτε του δοκιμίου.
Οδηγίες για μεταφραστές:
Toποθετήστε το μεταφρασμένο κείμενο σε μεγαλύτερο φάκελο όπου θα αναφέρεται "Překladatelská soutěž ČSNS". Στον φάκελο τοποθετήστε επίσης το όνομά σας και τη διεύθυνση e-mail σας (ιδανικά μέσα σε μικρότερο, κλειστό φάκελο, ο οποίος θα ανοιχθεί μόνο μετά την αξιολόγηση των μεταφράσεων).
Αποστείλετε όλα τα παραπάνω στη διεύθυνση:
Ústav klasických studií FF MU, A. Nováka 1, Brno 602 00
Προθεσμία υποβολής μετάφρασης: έως 15 Σεπτεμβρίου 2025
H καλύτερη μετάφραση θα κερδίσει χρηματικό βραβείο.
Για τυχόν ερωτήσεις, μπορείτε να επικοινωνήσετε με τη Nicole Votavová Sumelidu: nicole.votavova@mail.muni.cz